Pierreβs Pennenstreken: βHakbijl-politiekβ
Door: Pierre Tuning. Pennenstreek 511. ‘Niets is zo gewelddadig als de politiek. Waar militairen alleen vechten als ze oorlog voeren, leveren politici onafgebroken strijd. In dat milieu doen hoger begaafden voor spek en bonen mee omdat ze nooit de hakbijl ter hand nemen, terwijl alleen risico’s rendement kunnen opleveren,’ schrijft Guiliano da Empoli in zijn boek Het uur van de Wolven. ‘Overal ter wereld beginnen hoger begaafden steevast op dezelfde manier: nogal opgeblazen en ervan overtuigd dat het zwaarste werk wel achter de rug is aangezien ze zich met hun capaciteiten een plaats hebben verworven in heel competitieve werelden – bedrijfsleven, internationale organisaties, het culturele domein, de wetenschap. Wat stelt de politiek in vergelijking daarmee nu helemaal voor? Een allegaartje van personages op zoek naar een auteur, mensen zonder vak, zonder kennis van zaken, ternauwernood in staat twee woorden zonder spelfouten op papier te krijgen.
Dus beginnen ze het terrein te verkennen, interviews te geven, hun ideeën te bundelen in een boek, zetten ze een studiegroep of denktank op, of ze gaan direct in op de uitnodiging van een partij om zich kandidaat te stellen voor de volgende verkiezingen. En dan komen ze op zeker moment tot een gruwelijke ontdekking. Dat het allemaal een stuk moeilijker is dan ze dachten. Niet omdat het veld wordt bevolkt door god weet wat voor genieën, maar omdat er geen speelveld is! En spelregels al evenmin, zelfs geen solide oriëntatiepunten. Maar een spel is er wel. En er zijn maar heel weinig mensen die mogen meedoen.’
Autocraten
‘Dat de president de Verenigde Staten leidt met een kliekje familieleden en compagnons onthutst Europese politici misschien, maar dat is totaal niet het geval bij autocraten, die het doodgewoon vinden om zich tot een familielid of een zakenpartner van de president te richten met het oog op een voorkeursbehandeling. Ze beloven de echte problemen van de bevolking op te lossen: criminaliteit, immigratie, de kosten van het levensonderhoud.
En wat is het antwoord van hun tegenstanders, van liberalen, progressieven, brave democraten? Regels, de democratie behoeden, minderheden beschermen. Ze lossen geen problemen op; ze veroorzaken ze alleen. En altijd hebben ze wel een voorwendsel achter de hand om dingen nog wat extra in het honderd te sturen. Wat hen interesseert is de vorm, niet de inhoud; ze spreken onverstaanbare taal met als enig doel de arme lieden te bedonderen en als puntje bij paaltje komt.’
Winnaars
Waarom heeft Hans Wiegel het gewonnen van Joop den Uyl? De ervaren politicus drs. Joop den Uyl was afgestudeerd econoom in het kabinet-Cals (1965-1966), hij was minister van Economische Zaken geweest en minister-president van 1973 tot1977. Zijn kabinet probeerde de bestaande ongelijkheid te bestrijden door overheidsinvesteringen, belastingmaatregelen en uitbreidingen van de sociale voorzieningen, maar moest vanaf 1975 vanwege economische tegenwind de uitgaven beperken.
Hans Wiegel studeerde zes jaar (1959-1965) aan de Universiteit van Amsterdam politieke wetenschappen, hij kwam nooit verder dan het kandidaatsexamen. Maar als politiek natuurtalent blufte hij zich de Tweede Kamer in en hield felle redevoeringen tegen toenmalig PvdA–premier Joop den Uyl die hij verweet te veel geld uit te geven. Wiegel was virtuoos in het hanteren van de botte bijl. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen 1972 haalde hij vernietigend uit naar Den Uyl met de uitroep: ‘Sinterklaas bestáát! Daar zit-ie, achter de tafel!’
Feiten doen er niet toe, het gaat om de beeldvorming. Tijdens het kabinet-Den Uyl liep de staatsschuld op van (omgerekend) € 14.965-miljoen in 1973 naar € 24.713 in 1977. Tijdens het kabinet Van Agt-Wiegel verdubbelde die tot € 50.108 in 1981 (Bron: CBS). Toen kon Lubbers de financiële rotzooi opruimen en Hans Wiegel werd Commissaris in Friesland.
Wilders
Nog een voorbeeld: ‘Het is juni 2021. D66-leider Sigrid Kaag waarschuwt in de Volkskrant voor “intimiderende en beledigende retoriek” van de Nederlandse politiek, in een betoog van ruim zeshonderd woorden. Wilders plaatst haar artikel op Twitter met slechts één woord als begeleidende tekst: ‘Heks’ En hij heeft beet. De rest van de dag gaat het over zijn tekst en niet meer over die van Kaag.’ ‘Wilders’ kunde is dat hij in één woord meer weet te communiceren dan een ander in meer dan zeshonderd,’ aldus het tijdschrift Onze Taal. ‘Hij communiceert dat hij het artikel gezeur vindt. Hij communiceert dat hij nog een tandje bijzet als hij wordt aangesproken op zijn toon. Hij communiceert dat hij haar onbetrouwbaar en hypocriet vindt: in een debat, enige tijd later, koppelt hij heks letterlijk aan een peiling waarin Kaag als een van de onbetrouwbaarste politici naar voren komt.’
En het tijdschrift Argus wijst erop dat ‘Als Geert Wilders geen gelijk krijgt, hij het meestal zo weet te draaien dat het wel lijkt alsof hij gelijk heeft’. In zijn pas verschenen boek Kopvoddentaal analyseert neerlandicus Robbert Wigt de strategieën en retoriek van de man die de Haagse politiek al meer dan twintig jaar naar zijn hand weet te zetten: ‘Voor de antimigratie- en anti-islamframes heeft Wilders waarschijnlijk de omvangrijkste woordenfamilie neergezet, waartoe apocalyptische termen behoren: ‘vernietigend opengrenzenbeleid’, ‘nachtmerriescenario’, ‘asiel- en immigratieramp’. Als we daar niet snel mee stoppen, is ‘Nederland reddeloos verloren’. Als er verkiezingen naderen, moeten we ‘de juiste afslag nemen, op het kruispunt waarop we nu staan’.
Wilders gebruikt ook verschillende stijlmiddelen om die boodschap in te prenten, bijvoorbeeld de drieslag: “Nederland bloedt. Ons land is in verval. We worden helemaal kapotgemaakt.” Of de zogeheten hyperbool als hij zegt dat het kabinet ‘vrolijk’ doorgaat met het binnenhalen van ‘hele volksstammen uit Syrië, Afghanistan, Eritrea en andere landen’. In een andere bijdrage spreekt hij van ‘de halve wereld’ die binnen wordt gelaten. “Het hele land is,” zo vindt hij, “in de uitverkoop gezet.” En Ter Apel is een ‘derdewereldlanddorp’ geworden.
Hij bedenkt ook woordcombinaties om dit frame te versterken: denk aan ‘een ongelimiteerde tsunami van vreemdelingen/islamisering’ of ‘testosteronbommen’. Als een ander onderwerp de aandacht krijgt, zal hij de rol van migranten hierin benadrukken. Dat gebeurt in beide richtingen: als hij over migratie spreekt, framet hij de woningnood ‘erin’. Als hij over de woningnood spreekt, framet hij de migratie ‘eruit’. Daar is hij ook erg gretig in.’
Regeringscrisis
Nu over veertien dagen de NAVO-top in Den Haag wordt gehouden, zijn aller ogen gericht op buitenlandse zaken en defensie. Dat zijn gebieden waar Wilders het slechtste ‘scoort’.
‘Het nog niet zo verschrikkelijk lang geleden dat Wilders een bezoek bracht aan de Russische Doema.’ Aldus een artikel in het dagblad Trouw: ‘Dat gebeurde in 2018 voor het laatst, na de invasie van de Krim en het neerhalen van MH17. Hij poseerde op een foto met Poetin-getrouwen. Uit berichtgeving van journalistiek platform Follow the Money (2023) blijkt bovendien dat PVV’ers Russische propaganda-evenementen bijwoonden.’ En: ‘De grootste bondgenoot van Wilders in Europa, de Hongaarse premier Viktor Orbán, onderhoudt warme banden met de Russische president Poetin.’
En als het over de mensonterende ramp in Gaza gaat, scoort Netanyahu-vriend Wilders ook slecht. Dus: de beuk erin! Dreigen met regeringscrisis! En waar gaat het over…? Niet over Rusland. Niet over Israël. Niet over Hongarije. En vooral niet over de NAVO… Asielzoekers! Asielzoekers!! ASIELZOEKERS!!!
Het bericht Pierre’s Pennenstreken: ‘Hakbijl-politiek’ verscheen eerst op AALSMEERVANDAAG.