De Verenigde Staten hebben bij de aanval op het ondergrondse Iraanse nucleaire complex Fordow een half dozijn zogenoemde 'bunkerbusters' ingezet. De zware bommen werden afgeworpen door zes bommenwerpers van het type B-2, zegt een Amerikaanse functionaris tegen de krant The New York Times.

(leestijd circa 5 minuten)

Vorige week presenteerde het luchtvaartminnende ministerie van Infrastructuur een uitbundig rapport over de maatschappelijke baten van ‘duurzame luchtvaart’. Vliegen op waterstof of elektriciteit wordt een mooie toekomst voorspeld. Als het doorgaat.

Het document poogt de maatschappelijke baten zelfs uit te drukken in euro’s, maar het lijkt vooral een poging om de publieke opinie te beïnvloeden en de groei van de sector te legitimeren. Want wie verder kijkt dan de überoptimistische managementsamenvatting ontdekt een wankel bouwwerk van aannames, onzekerheden en onvermelde kanttekeningen die het rooskleurige beeld ernstig ondermijnen.

Het rapport ademt optimisme over batterij-elektrisch vliegen en vliegen op waterstof, gepresenteerd als “volledig duurzame alternatieven”. Toch strooit het zelf rijkelijk met waarschuwingen. De “technologische mogelijkheden en capaciteiten zijn nog onzeker” en wijzigingen in technologische inzichten kunnen “tot andere resultaten leiden”. Dit is niet slechts een onbelangrijke voetnoot, maar een fundamentele disclaimer die de hele studie ondermijnt.

Zo wordt over het batterij-elektrische vliegen verteld dat de “huidige technologische ontwikkelingen zich voornamelijk richten op de kleine luchtvaart, met een focus op korte afstandsvluchten”. Volgens de verwachting in het rapport zullen elektrische vliegtuigen pas na 2035 een bereik hebben van “ongeveer 500 kilometer en plaats bieden aan maximaal 9 passagiers”.

De afgelopen ruim tien jaar is er slechts één e-toestel gecertificeerd om te vliegen: de Pipistrel met ruimte voor één, niet al te zware, passagier. Het lijkt eerder op stilstand dan op innovatieve ontwikkeling.

Grotere toestellen nog ver weg
Zo’n specificatie is ver verwijderd van de commerciële vluchten waar het hierover gaat. De ambitie van fabrikant Elysia, een 90-zitter en 800 kilometer bereik, blijft vooralsnog een verre ambitie. De realiteit is dat experts van de TU Delft verwachten dat elektrisch vliegen “waarschijnlijk na 2030 op de markt komt” en dat “in 2050 slechts 2 procent van het energieverbruik in de commerciële luchtvaart afkomstig is van elektriciteit”. Twee hele procenten in het jaar 2050, 25 jaar vanaf nu. Het is een wel erg schamele bijdrage van de vliegindustrie aan de energietransitie, een sector die nu al worstelt met een gigantische ecologische voetafdruk.

De technische beperkingen zijn dan ook evident. Batterijen slaan per kilogram “minder energie op dan kerosine, waardoor vliegtuigen zwaarder worden bij dezelfde energiebehoefte” . Dit hogere gewicht “beperkt zowel de passagiers- en vrachtcapaciteit als het maximale vliegbereik”. En wat te denken van de constatering dat “een lege batterij evenveel weegt als een volle”, wat een “beperkende factor vormt voor de hoeveelheid passagiers die over een bepaalde afstand kan worden vervoerd”.

Cijfers ontbreken
Dit alles maakt de veelbelovende “lagere operationele kosten” van elektrische vliegtuigen een puur theoretische besparing zolang de vliegtuigen zelf niet rendabel zijn in te zetten. Het rapport erkent dit en stelt dat “exacte cijfers van vliegtuigfabrikanten momenteel ontbreken”. Maar niet in de managementsamenvatting.

Ook het vliegen op waterstof is gehuld in nevelen. De technologie bevindt zich “nog voornamelijk in de testfase”. Airbus, een van de grote spelers, heeft zijn ambitie om een waterstofvliegtuig tegen 2035 op de markt te brengen “bijgesteld en verwacht “vertraging”.

De uitdagingen zijn dan ook immens: “opslag van waterstof in vliegtuigen, het ontwikkelen van geschikte brandstofcellen en de bouw van de benodigde infrastructuur op luchthavens zijn allemaal aspecten die de implementatie vertragen”.

En alsof dat nog niet genoeg is, worden de onderhoudskosten voor waterstofvliegtuigen door McKinsey “50 procent hoger geschat dan de kosten voor het onderhoud van conventionele vliegtuigen”, terwijl de brandstof “duurder is dan conventionele brandstof”. Kan iemand nog uitleggen waar de winst dan zit?

Miljarden aan investeringen nodig
Het rapport benadrukt de noodzaak van “forse investeringen”. De ontwikkeling van een regionaal waterstofvliegtuig, zelfs via ‘retrofitting’ (het aanpassen van bestaande vliegtuigen), wordt geschat op 5 miljard euro. Een compleet nieuw waterstofvliegtuig gaat zelfs “10 tot 15 miljard euro” kosten. Dat bedrag is “een factor drie hoger” dan een conventioneel kerosinevliegtuig.

Voor luchtvaartmaatschappijen lopen de aanschafkosten van ‘duurzame vliegtuigen’ op van “100 tot 500 miljoen euro”, afhankelijk van de omvang van de vloot. Luchthavens moeten ook diep in de buidel tasten. Elektrische laadstations worden geschat op 1,7 tot 2,5 miljoen euro per megawatt, met zelfs nog “hogere kosten voor het aanleggen van de waterstofinfrastructuur”.

Daarmee wordt de “economische terugverdientijd onzeker”. Met andere woorden: we weten niet hoeveel het gaat kosten én we weten niet of het ooit terugverdiend kan worden, laat staan of het winstgevend wordt.

Druppel op gloeiende plaat
Het rapport probeert “maatschappelijke baten” te kwantificeren. Voor ons land liggen de “jaarlijkse maatschappelijke baten” op maximaal 61 miljoen euro. Voor het Caribisch deel van het koninkrijk is dit ten hoogste 8 miljoen euro. Het lijkt veel, maar in de context van een miljardenindustrie en de enorme maatschappelijke kosten van klimaatverandering en overlast door luchtvaart, zijn het druppels op een gloeiende plaat. Conclusie: dit zijn geen fundamentele transformaties, maar marginale verbeteringen.

Ook de emissiereducties worden met percentages van het netwerk gepresenteerd. Dat vertroebelt het totaalbeeld. In Nederland kan de reductie oplopen tot “maximaal 9 procent voor CO₂ en 7 procent voor NO_x” op het segment vluchten tot 1500 kilometer. “Het grootste deel van de vluchten blijft onveranderd.”

Geluidsreductie loze belofte
En qua geluid? Elektrische en waterstofvliegtuigen heten “minder geluid te produceren”, maar in Nederland “is het effect beperkt omdat grotere toestellen dominant blijven en de daling “gemaskeerd wordt door het geluid van grotere en luidere vliegtuigen”. Een kwantitatieve analyse is “momenteel niet mogelijk” en de “monetaire waarde is op dit moment niet te bepalen”. Geluidsreductie blijft dus een loze belofte voor de omwonenden van onder meer Schiphol, Eindhoven en Rotterdam.

Naast de onzekerheden over de baten creëert de transitie naar ‘duurzame luchtvaart’ ook nieuwe problemen. Zwaardere elektrische vliegtuigen kunnen lokaal “extra uitstoot van fijnstof veroorzaken door meer slijtage van banden en landingsbanen”. Dit betekent een directe verslechtering van de lokale luchtkwaliteit, die al zo onder druk staat rondom vliegvelden.

Ook de “ruimtelijke uitdagingen” zijn aanzienlijk, vooral omdat “infrastructuur voor waterstofproductie en elektrische netwerken kunnen concurreren met andere vormen van landgebruik”. De “afhankelijkheid van hernieuwbare energie wordt cruciaal”, wat leidt tot “concurrentie met andere sectoren zoals industrie en huishoudens” voor deze energie. Het is een verborgen kostenpost voor de samenleving, aldus de onderzoekers.

Maar de meest verontrustende indirecte effecten gaan over de toeleveringsketen. De productie van batterijen en waterstof heeft “aanzienlijke milieueffecten binnen de supply chains”, vereist “grote hoeveelheden grondstoffen en is energie-intensief, wat kan leiden tot ecologische druk”. Denk hierbij aan lithium, kobalt en nikkel.

Blinde vlek
Het rapport erkent dat “een gedetailleerde kwantificering hiervan buiten het bereik van deze studie” valt en dat een “uitgebreide levenscyclusanalyse nodig is om de volledige milieu-impact van deze activiteiten te evalueren”. Het is kortom een blinde vlek: het ministerie wil baten kwantificeren, maar laat cruciale milieukosten buiten beschouwing. Erger nog, mogelijk is er geen sprake van een “volledig duurzaam alternatief”, maar slechts van het verplaatsen van de vervuiling naar elders in de toeleveringsketen.

Het rapport is meer een oefening in wensdenken en greenwashing dan een realistische routekaart voor verduurzaming. Het schetst scenario’s die deels zijn gebaseerd op onzekere technologische ontwikkelingen en negeert cruciale milieueffecten. De voorgestelde vervanging van vluchten is uiterst beperkt, de baten zijn marginaal en de kosten duizelingwekkend en onzeker.

Volgens het rapport kan de maatschappelijke terugverdientijd variëren tussen “jaren en decennia”, terwijl de economische terugverdientijd onzeker is. Men weet het eenvoudigweg niet.

Minder vliegen helpt wel
In plaats van de nadruk te leggen op technofixes die in een verre toekomst wellicht een klein deel van het probleem kunnen aanpakken, had het ministerie zich beter kunnen richten op de fundamentele vraag. Hoe kunnen we het vliegverkeer reduceren?

Zolang de vliegindustrie meedogenloos blijft inzetten op groei, blijven rapporten als deze slechts een poging om de status quo te handhaven, terwijl de planeet kreunt onder het fossiele geweld. De politiek moet de realiteit onder ogen zien en echte stappen zetten om de vele problemen aan te pakken die de luchtvaart veroorzaakt. Dat is beter dan te blijven dromen over een luchtkasteel van waterstof en elektriciteit.

Bron

Het Israëlische luchtruim gaat zondag open van 13.00 uur tot 19.00 uur Nederlandse tijd. Dat meldt de Israëlische luchthavenautoriteit. De belangrijkste luchthaven van het land heropent alleen voor de "landing van reddingsvluchten". 

KLM is "zeer alert" en doet "geen enkele concessie" aan de veiligheid. Dat zegt topvrouw Marjan Rintel zondag na de ontwikkelingen in het Midden-Oosten. KLM heeft naar eigen zeggen frequent contact met verschillende ministeries, zoals Defensie en Binnenlandse Zaken, om informatie uit te wisselen en te kijken wat er wel en niet kan.

Luchtvaartmaatschappijen blijven zondag grote delen van het Midden-Oosten vermijden na de Amerikaanse aanvallen op Iraanse nucleaire installaties. Dat blijkt uit gegevens van luchtvaartmonitor FlightRadar24.

Een Boeing 737 MAX 8 van Ryanair kwam afgelopen woensdag na de landing op de luchthaven van het Griekse Kalamata in botsing met de vangrail. De machine, registratie EI-HMZ, steeg om 09:00 uur lokale tijd, een halfuur later dan gepland, met vluchtnummer FR6080 op vanuit Londen Stansted. Na meer dan drie uur te hebben gevlogen [...]

Het artikel Ryanair 737-passagiers snappen besluit niet is gepubliceerd op Up in the Sky.

American Airlines verwelkomde eerder deze maand een nieuwe Boeing 787-9. De opstartfase verliep op zijn zachtst gezegd nogal stroef. Het toestel, registratie N846AN, zou op 4 juni vanuit Dallas Forth Worth International Airport een ferryvlucht, een vlucht zonder passagiers, uitvoeren naar Chicago O’Hare International Airport om van daar uit in dienst genomen te worden. Het [...]

Het artikel Ongelukkig begin voor gloednieuwe American Airlines 787 is gepubliceerd op Up in the Sky.

Naar aanleiding van een kort geding dat de zakenluchtvaart eerder deze maand tegen Eindhoven Airport aanspande, mag de luchthaven zelf bepalen of privévluchten vanaf 2026 geweerd worden.  De luchthaven noemde eerder dat de aanwezigheid van general aviation ‘in zeer beperkte mate bijdraagt aan de mobiliteitsbehoefte van de regio’. Zij liet toentertijd weten dat privévluchten voor milieuvervuiling zorgen, [...]

Het artikel Balletje ligt bij Eindhoven Airport is gepubliceerd op Up in the Sky.

Brussels Airlines bereidt zich voor op een uitzonderlijk druk zomerseizoen. De Belgische luchtvaartmaatschappij verwacht bijna 2 miljoen passagiers en breidt haar vloot uit tot 50 toestellen, zes meer dan vorige zomer. 

 

De afgelopen dagen hebben transporttoestellen van de Amerikaanse luchtmacht de diverse voertuigen van president Trump al naar Nederland gebracht. De Amerikaanse president wordt dinsdag verwacht, waar hij zal deelnemen aan de NAVO-top in Den Haag. Donderdag brachten twee C-17 transportvliegtuigen al twee VH-3D Sea King helikopters naar Amsterdam. De helikopters zullen Trump waarschijnlijk vervoeren van [...]

Het artikel Trump-karavaan op Schiphol aangekomen is gepubliceerd op Up in the Sky.

Op het toilet van een Boeing 737-800 van de Engelse tak van TUI werd afgelopen donderdag een dreigbrief met een bommelding gevonden. Toch vloog het toestel door. De machine, registratie G-TAWJ, vertrok 07:00 uur lokale tijd vanuit Cardiff (Wales) voor vakantievlucht BY6422 in de richting van Lanzarote, een van de Canarische Eilanden. Via de Atlantische [...]

Het artikel Engelse TUI 737 vliegt ondanks F-16-escorte door is gepubliceerd op Up in the Sky.

Elektrisch vliegen is op bepaalde vlakken wel degelijk duurzamer dan traditioneel vliegen, maar het verhaal is genuanceerder dan je misschien denkt. Bij korte vluchten met kleine toestellen kan elektrisch vliegen de CO2-uitstoot aanzienlijk verminderen, vooral wanneer de elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt. Voor langere afstanden en grotere vliegtuigen blijft de technologie voorlopig nog beperkt door het gewicht van batterijen en de energiedichtheid. De werkelijke duurzaamheidswinst hangt sterk af van hoe de elektriciteit wordt opgewekt en welke vluchten je precies vergelijkt. Elektrisch vliegen betekent dat vliegtuigen worden aangedreven door elektromotoren in plaats van traditionele verbrandingsmotoren. Deze elektromotoren halen hun energie uit

Het artikel Is elektrisch vliegen eigenlijk wel echt duurzamer? is gepubliceerd op Up in the Sky.

Luchtvaartmaatschappijen vliegen veel meer door het luchtruim van Afghanistan omdat door het conflict tussen Israël en Iran grote delen van het Midden-Oosten zijn gesloten voor vliegverkeer en alternatieve routes worden gekozen. Volgens luchtvaartmonitor Flightradar24 is er sinds het uitbreken van het conflict vorige week vrijdag een zeer sterke stijging van het aantal vluchten boven Afghanistan te zien.

 

Turkish Airlines overweegt een bod uit te brengen op een minderheidsbelang in het Spaanse Air Europa. Andere geinteresseerden in de Skyteam airline zijn, Air France-KLM en de Lufthansa Group. Dat bericht persbureau Reuters.

Air France-KLM en Airbus hebben een overeenkomst ondertekend die Airbus-medewerkers in staat stelt om de milieu-impact van hun zakenreizen te verkleinen door de ontwikkeling en het gebruik van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) actief te ondersteunen.

 

Drie Airbus-vliegtuigen van Air India, waaronder een Airbus A319 en A320, hebben weken gevlogen zonder dat verplichte inspecties van de kritieke nooduitrusting zijn uitgevoerd. Het betreft controles van onder meer de noodglijbanen en de zuurstofvoorzieningen. De Indiase luchtvaartautoriteit Directoraat-Generaal voor de Burgerluchtvaart (DGCA) stuitte hier vorige maand na meerdere steekproeven op, al komen de bevindingen [...]

Het artikel Veiligheidseisen met A319 en A320 geschonden is gepubliceerd op Up in the Sky.

Air India vliegt wegens ‘extra veiligheidsinspecties’ naar aanleiding van de crash met een van haar Boeing 787-8’s vanaf vandaag tot tenminste 15 juli wekelijks minder tussen het Indiase Delhi en Schiphol. Vlak na de vliegramp beval de Indiase luchtvaartautoriteit aan controles uit te voeren op de gehele 787-vloot, behalve de 787-8’s ook de -9’s. Een [...]

Het artikel Air India grijpt na 787-crash in op Schiphol is gepubliceerd op Up in the Sky.

Reist u vaak over lange afstanden, en kiest u daarvoor dan vliegtuig, auto, trein of bus? Dan is de TU Delft benieuwd naar uw ervaringen omtrent het zoeken, boeken en reizen. Uw mening wordt gevraagd via een korte enquête, die circa 5 minuten in beslag neemt.

Schiphol dient al jarenlang als voorbeeld bij het ontwikkelen van megaluchthavens. Voor de buitenwereld minder bekend is dat daar vaak de knappe koppen van de Netherlands Airport Consultants (NACO) bij betrokken zijn. Hoe het ‘kamertje van Plesman’ de wereld veranderde.

‘Zullen we maar eens wat gaan doen?’, grijnst mijn captain, terwijl we onze vluchtvoorbereiding – doorspekt met koffie, de meest recente sportieve ontwikkelingen en grappen en grollen – afronden. Vliegen vanaf Girona Costa Brava is altijd een feestje: relaxte vibe, toppersoneel en een uitzicht om van te watertanden. Vandaag gaat de reis naar Marrakesh. Ik kom zelf die ochtend uit Barcelona gereden en hoewel de rit naar het vliegveld ruim een uur duurt, [...]

Het artikel Slot in Marokko: de koning krijgt voorrang | Column is gepubliceerd op Up in the Sky.

Wat hebben vliegtuigbouwer Fokker, een 28-jarige muzikant en Amsterdam-Noord met elkaar te maken? Nauwelijks tien minuten fietsen bij mijn woonhuis vandaan werden er ooit vliegtuigen gebouwd. Produceerde Fokker tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn één-, twee- en driedekkers nog in Duitsland, na de overgave van Duitsland vestigde het bedrijf zich in de hallen van de Eerste [...]

Het artikel Fokker moest plat is gepubliceerd op Up in the Sky.

Vliegtuigen vliegen dankzij een samenspel van vier fundamentele krachten: lift, gewicht, stuwkracht en weerstand. De lift ontstaat door de speciale vorm van de vleugels die zorgt voor drukverschillen in de lucht, terwijl de motoren stuwkracht leveren om het vliegtuig vooruit te bewegen. Dit delicate evenwicht tussen natuurkundige krachten maakt het mogelijk dat machines van honderden tonnen zwaar door de lucht kunnen reizen. De aerodynamica achter vliegen is fascinerend en combineert eeuwenoude natuurwetten met moderne technologie. Het geheim achter vliegen ligt in de vier fundamentele krachten die op elk vliegtuig werken. Lift is de opwaartse kracht die het vliegtuig in de

Het artikel Waarom vliegen vliegtuigen? is gepubliceerd op Up in the Sky.

De grootste vakbond voor cabinepersoneel, de VNC, heeft vrijdag een petitie aan het KLM-management overhandigd waarin de luchtvaartmaatschappij wordt opgeroepen om de productiviteitseis los te laten. Als dat zou gebeuren, dan zou er mogelijk weer schot kunnen komen in de cao-onderhandelingen.

Air India verlaagt het aantal vluchten tussen Delhi en Schiphol de komende weken van zeven naar vijf per week, nu de luchtvaartmaatschappij worstelt met de nasleep van de crash in Ahmedabad vorige week. Ook op andere internationale routes gaat de frequentie omlaag. Een deel van de widebodyvloot staat aan de grond voor extra veiligheidsinspecties.

Pro-Palestijnse activisten zeggen twee militaire vliegtuigen te hebben beschadigd op een Britse luchtmachtbasis in het midden van Engeland. Ze zeggen dat de toestellen met rode verf en koevoeten buiten gebruik zijn gesteld. De twee activisten van Palestine Action zouden zijn ontkomen.

De Amerikaanse verkeersveiligheidsdienst NTSB waarschuwt voor risico’s bij bepaalde motoren van Boeing- en Airbus-toestellen, na meerdere incidenten waarbij rook in de cockpit ontstond. Het gaat om de Leap-motoren van CFM International, gebruikt in onder meer de Boeing 737 Max en Airbus A320neo. De oorzaak ligt bij een relatief onbekend noodmechanisme in deze motoren: het Load Reduction Device, ofwel het LRD. [...]

Het artikel Piloten op scherp na rookmeldingen is gepubliceerd op Up in the Sky.

Na maanden van overleg zonder resultaat, stapt Schiphol naar de rechter om het conflict met een nabijgelegen zonnepark aan te pakken. De luchthaven vraagt de rechter om maatregelen tegen de zonnepanelen van De Groene Energie Corridor, omdat deze volgens Schiphol een ernstig veiligheidsrisico vormen voor het vliegverkeer. De luchthaven stelt dat de panelen het zonlicht [...]

Het artikel Schiphol sleept zonnepark voor de rechter is gepubliceerd op Up in the Sky.

Transavia heeft afscheid genomen van de oudste Boeing 737-800 in de vloot, de ruim 26 jaar oude PH-HZD. Zondag voerde het toestel de laatste passagiersvluchten uit – een retourtje naar Verona – en vrijdag vertrekt het van Schiphol naar St. Athan in Wales voor ontmanteling.

Handbagage moet standaard in de prijs van een vliegticket worden opgenomen. Dat is althans het voorstel waarover het Europees Parlement volgende week stemt. Luchtvaartmaatschappijen noemen het idee belachelijk. “Je krijgt toch ook geen gratis popcorn en een flesje cola bij je bioscoopkaartje?”, roepen zij in koor.

Iberia wil de komende jaren flink investeren in de uitbreiding van de langeafstandsvloot. Die bestaat op dit moment uit 45 vliegtuigen, maar binnen vijf jaar moet dat aantal gegroeid zijn naar 70 toestellen. De kans is groot dat de Airbus A330neo de gelederen komt versterken.