(leestijd circa 3 minuten)
Tegelijkertijd met de Maatschappelijke Raad Schiphol, het officiële adviesorgaan van de regering inzake luchtvaart, eisen drieëntwintig burgerorganisaties een integraal onderzoek naar de gezondheidsrisico’s van het overmatige vliegverkeer.
De gezondheid van honderdduizenden omwonenden staat op het spel. Het laatste grote onderzoek werd eind jaren ’90 uitgevoerd. Na ruim een kwart eeuw van groei en verzwijgen is het hoog tijd dat de regering de Gezondheidsraad opdraagt een diepgaand en onafhankelijk onderzoek uit te voeren naar de verwoestende impact van luchtvaart op de gezondheid van omwonenden.
Het advies dient volgens de burgerorganisaties – waaronder SchipholWatch – in te gaan op de geluidsoverlast en luchtverontreiniging die de gezondheid van de mensen aantasten. Onder meer het Longfonds, Natuur & Milieu, Urgenda, Greenpeace en Milieudefensie staan schouder aan schouder in deze eis.
De Maatschappelijke Raad Schiphol diende een week geleden al een soortgelijk verzoek in bij minister Tieman van Infrastructuur. De raad benadrukte dat gezondheid voortaan prioriteit moet krijgen in de besluitvorming rond Schiphol.
Exponentiële groei
Het is bijna onvoorstelbaar, maar het laatste grote onderzoek naar de gezondheidseffecten van het vliegverkeer werd in 1999, nu 26 jaar geleden gedaan. Sindsdien is het vliegverkeer exponentieel toegenomen. In 1992 waren er 239.000 vluchten, in 1999 al 394.000 en in 2024 maar liefst 474.000 vluchten. Dit is een enorme stijging, maar het luchtvaartbeleid houdt er geen rekening mee.
Tegelijkertijd met de groei is de regio rondom Schiphol aanzienlijk dichter bevolkt geraakt. Er zijn naar schatting 55.000 nieuwe woningen bijgebouwd. Het betekent dat steeds meer mensen direct worden blootgesteld aan de schadelijke effecten van het vliegverkeer, terwijl we geen actueel overzicht hebben van de risico’s.
De luchtvaart brengt meerdere gezondheidsgevaren met zich mee: geluidsoverlast en slaapverstoring, luchtverontreiniging en bodem- en watervervuiling. De constante vliegherrie leidt tot ernstige slaapproblemen. Dat leidt op termijn tot gezondheidsklachten. De lucht raakt verontreinigd met ultrafijnstof, stikstof en zeer zorgwekkende (lees: kankerverwekkende) stoffen. Ultrafijnstof is zo klein dat het diep in de longen en zelfs in de bloedbaan terechtkomt, met ernstige gevolgen voor longen, hart en hersenen.
Femke van Brussel van bewonersorganisatie S4R verwoordt het treffend: “Het luchtvaartbeleid van nu houdt onvoldoende rekening met de gezondheid. De gezondheid van op zijn minst vele honderdduizenden mensen vraagt om een nieuw, onafhankelijk advies op basis van recent onderzoek”.
Fopnormen
Het probleem is niet een gebrek aan actuele kennis, maar vooral de tekortkomingen in de huidige regelgeving. Bestaande normen voor de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen zijn relatief en worden uitgedruk in ‘grammen per ton vliegtuiggewicht’. Dit betekent dat een toename van het totaal aantal vluchten geen invloed heeft op eventuele normoverschrijdingen, terwijl het in werkelijkheid wel leidt tot een grotere uitstoot en meer nadelige gezondheidseffecten. De huidige normen verhullen de werkelijke impact.
Ook voor vliegherrie is de situatie zorgwekkend. De huidige geluidsnorm in ons land is hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie en het RIVM adviseren. De norm is bovendien niet alleen gebaseerd op gezondheid, maar ook op andere factoren als het behoud van vastgestelde geluidsruimte en, heel typerend, economische belangen.
Dat doet vermoeden dat de belangen van de vliegindustrie zwaarder worden gewogen dan de gezondheid van de burger. Erger nog, er bestaat in Nederland nog geen gezondheidskundige advieswaarde voor ultrafijnstof. En er bestaan geen normen of minimalisatieverplichting voor de uitstoot door de luchtvaart van de meeste zeer zorgwekkende stoffen. Dat is een ernstige lacune die gedicht moet worden.
Kennis genoeg
Sinds het advies van 1999 zijn er diverse rapporten verschenen die nieuwe en zorgwekkende inzichten geven in de gezondheidseffecten van de luchtvaart en specifiek rondom Schiphol. Zo publiceerde de Gezondheidsraad in 2004 een onderzoek naar de invloed van geluid op de slaap en de gezondheid en in 2021 naar de risico’s van ultrafijnstof in de buitenlucht.
De Wereldgezondheidsorganisatie kwam in 2019 met richtlijnen voor geluidsoverlast en het RIVM publiceerde in 2022 over ultrafijnstof rond Schiphol. In 2022 verscheen van de GGD’s een uitgebreid rapport naar de geluidshinder en slaapverstoring door de luchtvaart en de Belgische Hoge Gezondheidsraad schreef een uitgebreid rapport over de effecten van het vliegverkeer rond vliegveld Zaventem.
Wat ontbreekt is een integraal overzicht van de effecten, met name de cumulatieve impact. Plus een concreet advies over hoe gezondheid structureel kan worden meegenomen in de besluitvorming rond Schiphol, gebaseerd op feitelijke onderbouwing.
Aanbieding Tweede Kamer
Alle organisaties eisen dat de Gezondheidsraad met zo’n overzicht komt, gebaseerd op de totale ziektelast in plaats van op misleidende relatieve normen. Het moet onderscheid maken tussen de bijdrage van Schiphol en die van andere bronnen, zoals het wegverkeer en de effecten op toekomstige generaties meewegen.
Bovendien eisen de burgers dat er gezondheidskundige advieswaarden voor ultrafijnstof worden ontwikkeld en dat de huidige geluidsnormen worden aangescherpt tot een niveau dat daadwerkelijk de volksgezondheid beschermt.
Om de eisen kracht bij te zetten, bieden de organisaties woensdag 10 september aanstaande een manifest aan aan leden van de Tweede Kamer, de minister van Infrastructuur en de staatssecretaris van Volksgezondheid. Vanaf 11 uur is iedereen welkom op het Anna van Buerenplein in Den Haag.
De roep om een groot gezondheidsonderzoek zou pas aanstaande woensdag worden gepubliceerd, maar het vakblad Luchtvaartnieuws schond het embargo zodat het nu vervroegd is vrijgegeven.
Bron
Log in
