Amstelveen – De spanningen rond de mogelijke oprichting van een Stadsfonds in Amstelveen zijn hoog opgelopen, nadat vorige week in de gemeenteraad tijdens de behandeling van het plan de stemmen staakten. Een besluit is daardoor nog niet gevallen. Een tekort aan draagvlak onder ondernemers (die verplicht worden om een belangrijk deel van het fonds te financieren) én de wijze waarop het fonds beheerd gaat worden zijn de grootste bezwaren.
Het gebeurt niet vaak, maar vorige week lukte het de Amstelveense coalitie (VVD, D66, PvdA en GvA) niet om de rijen gesloten te houden toen het aankwam op de veelbesproken oprichting van een Stadsfonds Amstelveen. Met 17 stemmen voor en 17 stemmen tegen, 'staakten de stemmen' - zoals dat heet - en moest de besluitvorming over de oprichting van een Stadsfonds worden uitgesteld naar eind november. Inmiddels wordt er tussen politici druk overlegd over hoe nu verder en roeren ook steeds meer ondernemers en ondernemersorganisaties zich.
Rekening bij ondernemers en non-profits via OZB-verhoging
Het College van B en W, met wethouder Economische Zaken Adam Elzakalai als warm pleitbezorger voorop, wil dolgraag een Stadsfonds Amstelveen oprichten, waarmee Amstelveen meer financiële slagkracht krijgt om de gemeente te promoten en commercieel, cultureel en sociaal aantrekkelijker te maken. Op zich geen politieke partij die daar tegen is, alleen wordt de rekening voor dat fonds neergelegd bij ondernemers, (non-)profit organisaties en pandeigenaren, via een gefaseerde OZB-verhoging op niet-woningen, zoals winkels en bedrijfspanden, maar ook maatschappelijke panden. Dat is precies waar de schoen wringt.
OZB-verhoging niet-woningen
Met de opbrengsten van de OZB-verhoging op niet-woningen (45 procent van de verhoging moeten worden betaald door de gebruiker en 55 procent door de eigenaar van het pand) moet namelijk 1-op-1 het Stadsfonds worden gevuld. Met andere woorden: de genoemde groepen betalen verplicht de rekening voor het Fonds, dat moet worden gaan beheerd door een onafhankelijke stichting die gaat bepalen welke aanvragen worden gehonoreerd om Amstelveen te promoten en het ondernemersklimaat te versterken.
‘Cadeau voor de stad’
Elzakalai noemde het Stadsfonds in zijn bespiegelingen tijdens de raadsvergadering vorige week veelvuldig 'een groot cadeau voor de stad' en benadrukte dat een dergelijk fonds in alle gemeentes waar het ook is ingevoerd een groot succes is: ‘Waarom zou het in Amstelveen dan geen succes worden?’ Hij hoopte dat de gemeenteraad een dergelijk cadeau ook Amstelveen gunde.
Elzakalai is van mening dat het Stadsfonds als een vliegwiel gaat fungeren en gelooft er heilig in: ‘Ik hoop dat we over enkele jaren denken: waarom hebben we deze discussie gevoerd? Ik hoop echt dat met al die dingen die we kunnen doen met het Stadsfonds straks terugkijken en dan zeggen, dat hebben we toch goed met elkaar gedaan. In een laatste oproep probeerde hij de raad te overtuigen: ‘Ik ben een politicus van een glas half vol, ik hoop dat er meerdere zijn.’
Ontbrekend draagvlak
Die politici waren er wel, maar dus niet genoeg. Oppositiepartij Burgerbelangen Amstelveen (bbA), overigens in zijn geheel niet tegen stadspromotie of een Stadsfonds op zich, maar wel tegen de voorgestelde manier waarop, verzette zich het felst. BbA-raadslid Dave Offenbach zette grote vraagtekens bij het draagvlak voor het Stadsfonds en de wijze van uitvoering.
Woedende ondernemers
In de bbA-achterban diverse woedende Amstelveense ondernemers die vaak al voor promotie betalen via een winkeliersvereniging en met een Stadsfonds dubbelop de rekening dreigen te krijgen. Voor ondernemers met huurpanden waarvan de WOZ-waarde hoog is, loopt de rekening de komende jaren fors op, helemaal in het Stadshart waar de WOZ-waardes van winkelpanden hoog zijn en waar de eigenaar de verhoging volledig doorrekend aan de ondernemers. Dat betekent in sommige gevallen een extra kostenpost van duizenden euro's, terwijl deze ondernemers al volop betalen voor centrumpromotie.
Ondemocratisch doordrukken
GroenLinks stond er als het ware hetzelfde in als bbA: enerzijds vond de partij het Stadsfonds een sympathiek en goed idee, maar is er onvoldoende draagvlak onder ondernemers, zo concludeerde Fatumo Farah. De ChristenUnie had bij monde van Henk Stoffels vooral het gevoel dat het plan er 'ondemocratisch doorgedrukt' werd, zonder dat er draagvlak was en hij vond een van de grootste bezwaren dat het Stadsfonds geen idee van ondernemers is, maar van de gemeente.
Sigaar uit eigen doos
De SP stuitte het ook tegen de borst dat de VVD en D66 met een amendement kwamen om de bijdrage vor het Stadsfonds het eerste jaar uit gemeentelijke kas te betalen. Patrick Adriaans zag dat als een manier om zieltjes te kopen. ’Draagvlak kun je niet kopen, draagvlak moet je verwerven.’ Michel Becker van Actief voor Amstelveen hamerde ook op het tekort aan draagvlak. ‘De wethouder stelt dat het een cadeau aan de stad is, maar het is een sigaar uit eigen doos, is dat nou een democratisch proces? Het College moet hier meer tijd voor nemen.’
Elzakalai leek die tijd niet te willen nemen. Hij gaf zelf aan dat de voorgestelde OZB-verhoging op niet-woningen op 1 januari 2025 in werking moest treden en dat er anders een jaar gewacht zou moeten worden, een jaar waarin de stad dan niet kan profiteren van een Stadsfonds.
Emiel Sjaardema van 50PLUS memoreerde nog even dat er tal van bedrijven zijn die nog moeten bijkomen van coronacrisis. ‘Het Fonds komt ten goede aan een relatief kleine groep. Onbegrijpelijk dat dit via een ozb-verhoging gebeurt, ondernemers hebben geen kans om bezwaar te maken.’ Het CDA was de enige oppositiepartij die wel voor het plan stemde. Arjen Siegmann van het CDA gaf aan meteen enthousiast te zijn geweest over het Stadsfonds, omdat het dichtbij het CDA-gedachtegoed ligt. De bezwaren waren voor het CDA overkomelijk.
VVD en D66 groot voorstander
Elzakalai (VVD) vond wel steun in zijn coalitiepartners D66 en Goed voor Amstelveen. De VVD was, na aanvankelijk kritisch te zijn geweest, volledig omgeslagen en was nu super-enthousiast over het plan. Jet Smit gaf aan dat de VVD het Fonds inmiddels ziet als de ideale manier om Amstelveen te versterken: ‘Samen een grote pot geld verzamelen en dan samen mooie dingen doen voor de stad’, ze zag het helemaal zitten. Ze stelde dat veel ondernemers en gebouweigenaren koudwatervrees hebben. ‘Als we het niet proberen zullen we het nooit weten.’
Testperiode
Omdat de VVD toch ook wel ondernemers had gesproken die valide tegenargumenten hadden, kwam de partij samen met D66 met een amendement voor een testperiode van het Stadsfonds, waarbij de gemeente het eerste jaar de kosten voor het fonds voor zich opneemt, zodat het uitgeprobeerd kon worden. Zoals Patrick Adriaans van de SP eerder al aangaf, leek dat op het kopen van goodwill.
D66 was mede-indiener van de motie en toonde zich dus ook voor het Stadsfonds. Raadslid Tawros Aslanjan hield het kort: ‘Mijn fractie was eerst kritisch, maar we zien ook kansen. We hopen dat we er een mooi succes van kunnen maken.’ Coalitiepartij Goed voor Amstelveen zag na kritische beschouwingen ook vooral voordelen en kansen. GvA-raadslid Nachshon Rodrigues Pereira vond dat de zorgen voor ondernemers voldoende werden weggenomen met de amendementen die enerzijds door VVD/D66 en anderzijds door PvdA werden ingediend.
Governance
Want coalitiepartij PvdA had ook een amendement ingediend. Waar coalitiepartners VVD, D66 en GvA overwegend in juichstemming verkeerde, was de PvdA het meest kritisch. De partij had grote twijfels over het draagvlak en vooral de governance rond het Stadsfonds (de wijze waarop het beleid wordt uitgevoerd en hoe de daarbij behorende controle, macht, regels en principes worden gestaafd).
De partij vroeg daarom in een amendement om extra veiligheden, zoals de optie om de bijdrage aan te kunnen passen, de kans om het fonds ook te kunnen opzeggen en ook wilde de partij een sterkere rol van de gemeenteraad bij het benoemen van bestuursleden van het fonds. ‘We hebben enthousiaste verhalen over het plan gehoord, maar het punt van de governance blijft voor ons belangrijk. We willen zeker weten dat het Stadsfonds een succes wordt,’ aldus Arnout van de Bosch. Het PvdA-amendement had zowaar de sympathie van de diverse oppositiepartijen.
Waarom nu
Wethouder Elzakalai vocht onderwijl een robbertje uit met Burgerbelangen Amstelveen. BbA’er Offenbach bleef erbij dat het plan draagvlak ontbeert en stelde dat het College het er hoe dan ook doorheen wilde duwen. Ook vond hij dat met de twee ingediende amendementen van enerzijds VVD/D66 en anderzijds PvdA, het plan verder werd uitgekleed. ‘Waarom nu en waarop deze wijze? Onze oproep is, laten we het plan eerst versterken, een breed draagvlak creëren en zo de samenwerking met ondernemers verbeteren.’
‘Het is geen belastingverhoging’
Wethouder Elzakali stelde dat bbA'er Offenbach ten onrechte claimde dat het Fonds gefinancierd wordt door een belastingverhoging en noemde dat ‘een verkeerd frame’. Dat zorgde voor een hoofdschuddende Offenbach, natuurlijk omdat iedereen weet waar de b voor staat in ozb (onroerend zaak belasting) die nu eenmaal wordt verhoogd.
Maar Elzakalai kwam met een andere, bij de oppositie tamelijk omstreden, uitleg over de verhoging van de ozb en was daarin bovendien behoorlijk fel: ‘In feite is het geen belastingverhoging, want belasting gaat naar de algemene middelen. Dit is een methode om een Stadsfonds te vullen. Het is niet een belastingverhoging, maar een fondsvuller waarmee me mooie dingen gaan doen voor de stad,’ zo stelde Elzakali om er richting een hoofdschuddende Offenbach aan toe te voegen: ‘U kunt nee schudden, maar zo is het wel degelijk.’
17-17
Elzakalai kon bbA niet overtuigen en had zich achteraf beter op zijn coalitiepartner PvdA kunnen richten: toen het (reeds door de voltallige oppositie afgeschoten) amendement van VVD/D66 in stemming werd gebracht, bleek ook coalitiepartner PvdA tegen te hebben gestemd. Het eindigde daardoor in een 17-17 gelijke stand, waardoor de stemmen staakten.
Dat betekende - volgens de gemeentewet - dat besluitvorming over het Stadsfonds geen voortgang meer kon vinden. Het nemen van een beslissing moest daarop worden uitgesteld tot de volgende raadsvergadering, waarin de beraadslagingen kunnen worden heropend. Het voorstel is nu geagendeerd voor de raadsvergadering van 27 november. Het is aan de raad hoe ze de behandeling verder oppakken, maar dat de spanningen verder zijn opgelopen is duidelijk.
Log in
